Deze plaquette wordt onder de naam Evacuatiemonument op 30 november 2007 onthuld ter herinnering aan de evacuatie van een groot aantal Kerkradenaren in september 1944. In de oorspronkelijke planning staat de zuil gedraaid, met de tekst naar de Einderstraat. Volgens Hub Schetters staat het monument nog steeds 180 graden in de verkeerde richting opgesteld. De kijkrichting had naar station Kerkrade-Centrum moeten zijn, aangezien de evacuatie in die richting heeft plaatsgevonden.
Op 4 mei 2025 wordt bij het Evacuatiemonument een tweede monument onthuld. De onthulling wordt verricht door Hub Schetters, die in 1944 zelf moest evacueren, en Salem Obaid, een Syrische vluchteling. De sculptuur draagt de naam Evacuatie Kerkrade en is een ontwerp van kunstenaar Bert Schiffelers. De totstandkoming is mede mogelijk gemaakt door de Oranjevereniging Kerkrade.
Op de plaquette staat de volgende tekst:
“Na de geallieerde landingen in Normandië op 6 juni 1944 en de daarop volgende snelle opmars, verwachten velen dat de oorlog spoedig voorbij zal zijn. Niets is minder waar. Na de bevrijding van Kerkrade-West op 17 september is de vaart er uit. De Amerikanen bereiden zich voor op het doorbreken van de bunkerstellingen van de Westwall, die vlak langs de oostgrens van Kerkrade loopt.
Vermoedelijk om meer vrijheid van handelen te krijgen, besluit de Duitse legerleiding om Kerkrade te ontruimen.
Op zondag 24 september ontvangt de Kerkraadse commissaris van politie het volgende evacuatiebevel van de plaatselijke Duitse commandant, Hauptmann Bartel:
De stad moet morgen, 25 september, ’s middags om 12.00 uur geheel ontruimd zijn. Vrijwillig mag niemand achterblijven, behalve die personen, die voor de instandhouding van de mijn nodig zijn. De politie moet de evacuatie regelen en mag dan ook de stad verlaten.
Waarschijnlijk beseffend dat de Amerikanen grote hinder zullen ondervinden van de duizenden ontheemden, laat Bartel de Kerkradenaren hun toevlucht zoeken in reeds bevrijd gebied, een unieke historische gebeurtenis.
Er wordt een staakt-het-vuren tussen Duitsers en Amerikanen overeengekomen en op maandagmorgen passeren de evacués de wegkruising en plaats waar nu deze infozuil geplaatst is. De stoet groeit aan tot 30.000 personen en trekt via de Stationsstraat richting bevrijd gebied. Bij Valkenhuizen is de weg naar Heerlen door geallieerden versperd en wordt de colonnen langs Klooster Imstenrade naar Ubachsberg gedirigeerd.
Bij Imstenrade slaat het noodlot toe. Door Duitsers afgevuurde granaten exploderen totaal onverwacht in de, zich door de modder voortploeterende, stoet Kerkraadse burgers. Dertien doden en een groot aantal gewonden zijn het trieste gevolg.
Vanaf Ubachsberg lost de menigte zich op in gemeentes in de wijde omtrek, waar de Kerkradenaren met grote gastvrijheid ontvangen worden.
Hoewel Kerkrade op 5 oktober door de Duitsers verlaten is, mogen de Kerkradenaren pas op 22 oktober, na de val van Aken, weer naar hun her en der getroffen stad terug. Allesoverheersend zijn de gevoelens van opluchting en dankbaarheid tegenover de inwoners van de Zuid-Limburgse gastgemeenten, die een maand lang voedsel en onderdak aan de evacués verschaften.”
Verder
Kijk hier naar een mooie reportage van Henk Kuijpers / Kerkrade.NU over de onthulling van het tweede monument.